Talmúd yerusjalmí

Talmúd yerusjalmí, òg kalla Den jerusalemske Talmud, Talmúd Ereṣ Jisraelí, Den israelske Talmúd og Den palestinske Talmud, er eit kommentarverk til Misjná som vart samla og redigert kring år 350 i Galilea i det historiske Israel (den daverande romerske provinsen Palæstina). Talmúd jerusjalmí skil seg ut frå Talmúd bablí ved vekta på landbrukslovane, ved ei noko mindre stoffmengd alt i alt, ved den ofte svært kortfatta uttrykksmåten og ved ei meir ofullstendig overlevering.

Talmúd yerusjalmí har vorte noko mindre studert enn Talmúd bablí og har vorte rekna som noko mindre viktig av dei fleste rabbinske autoritetane — men særleg blant romaniotes (greske jødar) har Talmúd yerusjalmí vorte inngåande studert. Blant rabbinske autoritetar frå andre tradisjonar som har lagt stor vekt på Talmúd yerusjalmí kan først og fremst nemnast den sefardiske filosofen Mosjé ben Maimón (Moses Maimonides).

Innhald

Talmúd yerusjalmí inneheld, i motsetning til Talmúd bablí, kommentarar til alle massekhtót (traktatar) i Seder Zeraʕím. Med unntak av Massékhet Berakhót, som handlar om velsigningar og bøner, handlar Séder Zeraʕím om landbrukslovar — noko som var svært sentralt i det tradisjonelle landbrukssamfunnet i Israel. Derimot har Jerusjalmí berre éin massékhet av heile Seder Tahorót, som handlar om rituell reinheit. Seder Kódasjím, som handlar om Tempelet i Jerusalem er heilt fråverande frå Yerusjalmí; truleg har dei urolege forholda i Israel ført til at dei ikkje kunne ta seg tid til å skrive om ting som ikkje var direkte nyttige i kvardagen etter at Tempelet fall i år 70 evt.

Språk

Yerusjalmí er skrive på ei blanding av hebraisk og sterkt hebraisk-farga vest-arameisk.

Lenkjer

• Talmúd jerusjalmí (frå Mechon-Mamre)