Haggadá - Kaddésj

Pesaḥ

Bedikàt ḥaméṣ Førebuing til Haggadáen Haggadá: Kaddésj urḥáṣ karpás jáḥaṣ. Maggíd ráḥaṣ    moṣí maṣṣá. Marór korékh, sjulḥán ʕorékh. Ṣafún barékh,    hallél nirṣá Songar: Ki lo naé · Mi eḥád yodéaʕ · Addír Hu Ḥad gadyá · Mossé salió de Miṣráyim · Mossé, Mossé · Bendigamos · Quien supiese Mat: matforskrifter · matvarer karpás · maṣṣót · zeróaʕ · beṣá · marór · ḥaróset rosinvin · mina de maṣṣá · kodrero al horno

Kaddésj urḥáṣ

Alle syng denne songen som rabbénu Sjemuél frå Falaise i Frankrike skreiv i mellomalderen. Kvart ord er stikkord til eitt av de 14 (nokre seier 15) trinna i Haggadáen. (Einaste unntaka er trinn 10, middagen, og trinn 14, Hallél, som har to ord kvar.)
Kaddésj urḥáṣ karpás jáḥaṣ. Maggíd ráḥaṣ        moṣí maṣṣá.	קַדֵּשׁ וּרְחָץ   כַּרְפָּס יַֽחַץ מַגִּיד רַֽחַץ   מוֹצִיא מַצָּה
Marór korékh, sjulḥán ngorékh. Ṣafún barékh,        hallél nirṣá	מָרוֹר כּוֹרֵךְ   שֻׁלְחָן עוֹרֵךְ צָפוּן בָּרֵךְ   הַלֵּל נִרְצָה׃

Forklaring

1. Kaddésj: Leiaren seier kiddúsj.
2. Urḥáṣ: Vi vaskar hendene. Dei fleste noverande autoritetar seier at vi skal gjera dette utan berakhá.
3. Karpás: Vi dyppar apio (selleri) og/eller andre grønsaker. I eldre sefardiske (og enkelte asjkenaziske) kjeldor vart det sagt at ein skulle dyppe i ḥaróset. I dag er den vanlegaste sefardiske skikken å dyppe i eddik. Nokre asjkenazím følgjer òg denne skikken, men de fleste asjkenazím dyppar i salta vatn i staden.
4. Jáḥaṣ: Leiaren bryt maṣṣáen i midten i to. Den minste biten blir gjømt unna til seinare.
5. Maggíd: Fortel historia.
6. Ráḥaṣ: Vi vaskar hendene med berakhá.
7. Moṣí: Første berakhá over maṣṣáen: hammoṣí léḥem min haáreṣ.
8. Maṣṣá: Andre berakhá over maṣṣáen: ngal akhilàt maṣṣá.
9. Marór: Dypp marór i ḥaróset.
10. Korékh: Vi et ḥazéret og maṣṣá saman.
11. Sjulḥán ngorékh: Sjølve måltidet.
12. Ṣafún: Vi et afikómenen — den biten av den midtarste maṣṣáen som vart gjømt unna tidlegare.
13. Barékh: Vi seier birkàt hammazzón — velsigninga etter maten.
14. Hallél nirṣá: Vi syng lovsongar til avslutning. Mange tradisjonar legg til ei avslutningsbøn og folkevisor.

Mange reknar trinn 14 som to separate trinn, og reknar dermed med 15 trinn totalt. Dessa femten trinna i sederen har vore samenlikna med de femten trinna som gikk opp til heligdommen i Bét hammikdásj (Tempelet i Jerusalem).

Kaddésj

1. vinbeger

Fyll begeret med vin eller druejus for første gong.

Når vi seier kiddúsj, står vi og held vinbegeret i høgre hand.

Om haggadáen er på fredag kveld, begynn med Vajkhullú: וַיְכֻלּוּ הַשָּׁמַיִם וְהָאָרֶץ וְכָל צּבָאָם׃ וַיְכַל אֱלהִים בַּיּוֹם הַשְּׁבִיעִי מְלַאכְתּוֹ אֲשֶׁר עָשָׂה׃ וַיִּשְׁבּת בַּיּוֹם הַשְּׁבִיעִי מִכָּל־מְלַאכְתּוֹ אֲשֶׁר עָשָׂה וַיְבָרֶךְ אֱלהִים אֶת יוֹם הַשְּׁבִיעִי וַיְקַדֵּשׁ אתוֹ כִּי בוֹ שָׁבַת מְלַאכְתּוֹ אֲשֶׁר בָּרָה אֱלהִים לַעֲשׂוֹת׃ Og fullførtest himlane og jorda og alle flokkane deras. Og fullførte Elohím på sjette dagen arbeidet sitt som Han gjorde. Og kvilte Han seg på den sjuande dagen frå alt arbeidet Sitt som Han hadde gjort, og Elohím signa den sjuande dagen og helga han, for på honom kvilte Han frå alt arbeidet Sitt som Elohím skapte for å gjera. Vajkhullú hasjamájim vehaáreṣ vekhol-ṣebaám. Vajkhál Elohím bajjóm hasjebingí melakhtó asjér ngasá. Vajjisjbót bajjóm hasjebingí mikkol-melakhtó asjér ngasá. Vajjebárekh Elohím et jóm hasjebingí vajkaddésj otó, ki bó sjabát mikkòl-melakhtó asjér bará Elohím langasót. Y abaronse los cielos y la terra, y todo su fonsado. Y acabó el Dio enel dia el seteno su obra que hizo, y holgó enel dia el seteno de toda su obra que hizo. Y bendixo el Dio a dia el seteno y santificó a el, que enel holgó de toda su obra, que crió el Dio para hazer.

Fredag kveld: Fortsett her.
Andre kveldar: Om haggadáen er på andre kveldar enn fredag kveld, begynn her:

Leiaren seier: סַבְרִי מָרָנָן. בָּרוּךְ אַתָּה יי. אֱלהֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם. בּוֹרֵא פְּרִי הַגֶּפֶן׃
Sabrí máranán, (svar: Ḥajjím!) Velsigna er Du, ADONÁI, vår Elohím, herskar over universet, skapar av frukta frå vinranka. (Amén!)	Sabrí máranán, (svar: Ḥajjím!) Barúkh attá Adonái, Elohénu mélekh hángolám, boré perí haggéfen.	Bendito tu .A. nuestro Dio Rey del mundo, crian fruto de la vid.
Leiaren fortsett: בָּרוּךְ אַתָּה יי אֱלהֵֽינוּ מֶֽלֶךְ הָֽעוֹלָם אֲשֶׁר בָּחַר בָּֽנוּ מִכָּל־עַם וְרֽוֹמְמָֽנוּ מִכָּל־לָשׁוֹן וְקִדְּשָֽׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו וַתִּתֶּן לָֽנוּ יי אֱלהֵֽינוּ בְּאַֽהֲבָה (שַׁבָּתוֹת לִמְנוּחָה וּ) מֽוֹעֲדִים לְשִׂמְחָה חַגִּים וּזְמַנִּים לְשָׂשׂוֹן (אֶת יוֹם הַשַּׁבָּת הַזֶּה וְ־) אֶת יוֹם חַג הַמַּצּוֹת הַזֶּה יוֹם טוֹב מִקְרָא קֹֽדֶשׁ הַזֶּה זְמַן חֵרוּתֵֽנוּ בְּאַֽהֲבָה מִקְרָא קֹֽדֶשׁ זֵֽכֶר לִֽיצִיאַת מִצְרָֽיִם כִּי בָֽנוּ בָחַֽרְתָּ וְאוֹתָֽנוּ קִדַּֽשְׁתָּ מִכָּל־הָעַמִּים (וְשַׁבָּתוֹת) וּמֽוֹעֲדֵי קָדְשֶׁךָ בְּשִׂמְחָה וּבְשָׂשׂוֹ הִנְחַלְתָּֽנוּ׃ בָּרוּךְ אַתָּה יי מְקַדֵּשׁ (הַשַּׁבָּת וְ־) יִשְׂרָאֵל וְהַזְּמַנִּים׃
Velsigna er Du, ADONÁI, vår Elohím, herskar over Universet, som valde oss av alle folk og over alle språk og helga oss med boda Dine; og Du gav oss, ADONÁI, vår Elohím, med kjærlegheit (sjabbatót for ro og) høgtider for glede; høgtider og årstider for fryd; (denna sjabbáten og) denna høgtidsdagen for usyra brød, denna fastsette høgtida; årstida for frigjeringa vår, i kjærlegheit fastsette tider med minne om utgangen av Egypt, for oss valte Du og oss helga Du av alle folka, (og sjabbát) og dei helige høgtidsdagane dine overlét du oss med glede og med fryd. Velsigna er du, ADONÁI, som helgar (sjabbáten og) Yisraél og årstida. (svar: Amén!)	Barúkh attá ADONÁI, Elohénu mélekh hángolám, asjér baḥár bánu mikkol-ngám veromemánu mikkól lasjón vekiddesjánu bemiṣvotáv, vattittén lánu ADONÁI Elohénu beàhabá (sjabbatót limnuḥá u-)móngadím lesimḥá, ḥaggím uzmanním lesasón (et jóm hasjabbát hazzè ve-)et jóm ḥág hammaṣṣót hazzé, jom tób mikrá kódesj hazzé, zemán ḥéruténu beàhabá mikrá kódesj zékher líṣiàt Miṣrájim, ki bánu baḥàrta veotánu kiddàsjta mikkol-hangammím (vesjabbatót) umóngadé kodsjèkha besimḥá ubsasón hinḥaltánu. Barúkh attá ADONÁI, mekaddésj (hasjabbát ve-)Jisraél vehazzemanním. (svar: Amén!)	Bendito tu .A. nuestro Dio Rey del mundo, que escogió en nos mas que todo pueblo, y nos enalteció mas que toda lenguaje, y nos santificó en sus encomendanças. Y diste a nos .A. nuestro Dio con amor, (Sabatot para holgança, y) plazas para alegria, pascuas y tiempos para gozo, a dia (de la holgança este, y a dia) de Pascua de las cenceñas este, dia bueno llamadura de santidad este, tiempo de nuestra alforia, con amor llamamiento de santidad, memoria al salida de Egypto. Que en nos escogiste, y a nos santificaste mas que todos los pueblos, (y Sabatot) y plazos de tu santidad con alegria y con gozo nos hiziste heredar. Bendito tu .A. santifican (el Sabat y) Israel, y los tiempos.

Habdalá Om haggadáen er på laurdag kveld, sei Habdalá over høgtidsljøsa: בָּרוּךְ אַתָּה יי אֱלהֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם בּוֹרֵא מְאוֹרֵי הָאֵשׁ׃ Signa er Du, ADONÁI, vår Elohím, herskar over universet, skapar av ljøsa frå elden. Barúkh attá ADONÁI, Elohénu mèlekh hángolám, boré meoré haésj. Bendito tu .A. nuestro Dio Rey del mundo, crian crian luminarias de fuego. בָּרוּךְ אַתָּה יי אֱלהֵֽינוּ מֶֽלֶךְ הָֽעוֹלָם הַמַּבְדִּיל בֵּין קֹֽדֶשׁ לְחוֹל וּבֵין אוֹר לְחֹֽשֶׁךְ וּבֵין יִשְׂרָאֶל לָעַמִּים וּבֵין יוֹם הַשְּׁבִיעִי לְשֵֽׁשֶׁת יְמֵי הַמַּֽעֲשֶׂה בֵּין קְדֻשַּׁת שַׁבָּת לִקְדֻשַּׁת יוֹם טוֹב הִבְדַּֽלְתָּ וְאֶת יוֹם הַשְּׁבִיעִי מִשֵּֽׁשֶׁת יְמֵי הַמַּֽעֲשֶׂה הִקְדַּֽשְׁתָּ וְהִבְדַּֽלְתָּ וְהִקְדַּֽשְׁתָּ אֶת עַמְּךָ יִשְׂרָאֵל בִּקְדֻשָּׁתֶךָ׃ בָּרוּךְ אַתָּה יי הַמַּבְדִּיל בֵּין קֹֽדֶשׁ לְקֹֽדֶשׁ׃ Signa er Du, ADONÁI, vår Elohím, herskar over universet, som skil mellom heligt og vanleg, og mellom lys og mörker, og mellom Jisraél og folka, og mellom den sjuande dagen og de seks arbeidsdagane — mellom sjabbát-helga og høgtids-helga skilte du, og den sjuande dagen helga Du og skilte Du frå de seks arbeidsdagane; og Du helga Jisraél, folket Ditt, med heligdomen Din. Signa er Du, ADONÁI, som skil mellom heilagt og heilagt. Barúkh attá ADONÁI, Elohénu mèlekh hángolám, hammabdíl bén kódesj leḥól, ubén ór leḥósjekh, ubén Jisraél langammím, ubén jóm hasjebingí lesjésjet jemé hammangasé; bén kedusjàt sjabbát likdusjòt jom tób hibdálta, veet jóm hasjebingí misjésjet jemé hammangasé hikdàsjta vehibdàlta; vehikdàsjta et ngammekhá Jisraél bikdusjatékha. Barúkh attá ADONÁI, hammabdíl bén kódesj lekódesj. Bendito tu .A. nuestro Dio Rey del mundo, el apartan entre santidad a cutio, y entre luz a escuridad, y entre Israel y los pueblos, y entre dia el seteno a seis dias de la obra, entre santidad de Sabat a santidad de dia bueno hiziste apartar, y a dia el seteno, de seis dia de la obra santificaste, y hiziste apartar, y santificaste a tu pueblo Israel con tu santidad. Bendito tu .A. el apartan entre santidad a santidad.

Sjeheḥejánu Både første og andre kvelden seier vi sjeheḥejánu føre vi drikk første begeret: בָּרוּךְ אַתָּה יי. אֱלֹהֵֽינוּ מֶֽלֶךְ הָֽעוֹלָם. שֶׁהֶֽחֱיָֽנוּ וְקִיְּמָֽנוּ וְהִגִּיעָֽנוּ לַזְּמַן הַזֶּה׃ Signa er Du, ADONÁI, vår Elohím, universets regent, som heldt liv i oss og heldt oss oppe og lét oss nå denna tida. Barúkh attá ADONÁI, Elohénu mélekh hangolám, sjeheḥejánu vekijjemánu vehiggingánu lazzemán hazzé. Bendito tu .A. nuestro Dio Rey del mundo, que nos abiviguo, y nos sostuvo, y nos allegó al tiempo este. Drikk første vinbegeret Vi sett oss ned att, lenar oss til venstre, og drikk minst 2/3 av det første begeret vin.

Fortsett med Urḥáṣ ...