Esnoga.no:Mat og drikke

Mat

---

Mat og drikke

Jødekaker (nyn./bm.; da. jødekager; sv. judekakor) eller jødebrød (sv. judebröd) er det vanlege namnet på ei gruppe småkaker med sefardisk opphav i skandinavisk kokekunst. Da sefardiske kryptojødar fann vegen frå Spania og Portugal til Nord-Europa kring 1600- og 1700-talet, tok dei med seg element av iberisk sefardisk kultur — inkludert sefardisk (jødisk) og arabisk (muslimsk) kokekunst med sin bruk av sukker i tillegg til meir utbreidde søtstoff som honning og ymse typar fruktsirup. Eitt av dei elementa var småkaker baka med piska egg, sukker og vegetabilsk olje (for eksempel olivenolje) som basis. Karakteristisk for desse sefardiske småkakene er òg at det er minimalt med væske i dei.   Les meir …

Ei vaffel (fleirtal: vaflar), òg kalla bakels (Odal, Solør, Østerdalen, Budal, Nordmøre og Romsdal) og raffelkaku (Trøndelag), er ei tjukkvorda, oftast noko luftig, pannekake som er steikt i eit jarn med meir eller mindre grovt rutemønster eller anna grovt mønster. Vaflar kan vera rektangulære (typisk for nederlandske og belgiske vaflar), runde (typisk mange plassar i Nord-Amerika) eller runde med underdeling i fire til seks hjarteforma vaflar (typisk for skandinaviske vaflar). Blant portugisarjødar er vaflar tradisjonell ḥanukkámat.   Les meir …

Økokasjrút er læra om kva mat som er lovlig og etisk å eta ut frå både halakhá og ut frå eit breidare hensyn til økologi og berekraftig utvikling. Uttrykket økokasjrút vart først teke i bruk av Renewal-rabbinaren Zalman Schachter-Shalomi.   Les meir …

Ḥaróset (hebr. חֲרֽוֹסֶת ḥă'rōset) er ei blanding av frukt, nøtter, vin eller eddik og eventuelt krydder som blir bruka som ein av dei symbolske matrettene under den jødiske haggadáen på dei to første kveldane av pesaḥ (den jødiske påska). Ḥaróseten symboliserer mørtelen som israelittane bruka under slaveriet i Egypt.   Les meir …

Ei mina de maṣṣá (pl. minas de maṣṣá) er ein sefardisk innbakt maṣṣá-pai med grønsaker eller kjøtt. Til eit kjøttmåltid er det vanleg med lammekjøtt som basis. Ein setám (parve, nøytral) variant er purrefyll. Til mjølkemåltid kan fyllet vera for eksempel spinat og fetaost.   Les meir …

Pescado frito, eller panert fisk frityrsteikt i vegetabilsk olje, er ein matrett med sefardisk opphav. Denne tillagingsmåten gjer at fisken held seg sprø utanpå og saftig inni og med like god smak kald som varm. Pescado frito blir tradisjonelt servert som kald matrett til desayuno på laurdag etter at tefilláen (morgongudstjenesta, inkludert torálesing og musáf) er ferdig.   Les meir …

Pepparkaker (nyn. peparkaker, peparkakor; sv. pepparkakor; bm. pepperkaker; da. peberkager) er ein sort tynne, sprøe kaker som får den krydra smaken sin frå ingefær og minst eitt anna krydder, men ikkje alltid pepar. Frå tidleg på 1800-talet har pepparkaker særleg vorte assosiert med jula i Skandinavia, men dei blir etne i andre samanhengar og på andre tider av året òg. Den 9. desember er «pepparkakans dag» i Sverige. Den første dokumenterte bakinga og etinga av pepparkaker i Skandinavia fann stad seinhausten 1335, trulig på Båhus festning på den daverande grensa mellom Norge og Sverige: Reknskapa for råvareinnkjøpa til bryllaupet mellom kong Magnus Eriksson av Sverige, Norge og Skåne og Blanca av Namur opplyser tydeleg at dei baka pepparkaker.   Les meir …

Keftes de prasa eller fritas de prasa er lappar av prasa (purre) som tradisjonelt blir etne under ḥanukká, rosj hasjaná og pesaḥ av osmanske sefardím og ein del syriske jødar. Keftes de prasa kan vera setám (sjå oppskrift nedanfor), men kan òg vera enten ḥaláb (om ein f.eks. legg til litt feta) eller basár (keftes de prasa i karne, om ein legg til kjøtt).   Les meir …

Portugiesische Kuchen var ein tradisjonell småkaketype blant portugisarjødar i Hamburg. Det er eit av bakverka som går under namnet jødekaker i Skandinavia.   Les meir …

Aroz amariyo (djudeospanyol), arroz amarillo (kastiljansk) eller gul ris er ein tradisjonell matrett, blant sefardím og i generell matkultur frå Sentral-Asia og Indonesia via Middelhavet til Latin-Amerika og Sør-Afrika. For å gjera risen gul blir det vanlegvis brukt enten safran, gurkemeie eller annatto.   Les meir …

---

Populære sider

1. Sjeḥitá (vist g.)
2. Matvarer for pesaḥ (vist g.)
3. Ḥaméṣ (vist g.)
4. Kitniyyót (vist g.)
5. Økokasjrút (vist g.)
6. Matforskrifter for sjabbát (vist g.)
7. Batél barób (vist g.)
8. Cochinilla (vist g.)
9. Løype (vist g.)
10. Matforskrifter for pesaḥ (vist g.)
11. Kasjrút (vist g.)
12. Kasjér (vist g.)
13. Matforskrifter for yom tób (vist g.)
14. Mandelkake (vist g.)
15. Arroz con leche (vist g.)
16. Falafel (vist g.)
17. Etróg (vist g.)
18. Dolmas de kol (vist g.)
19. Sjoḥét (vist g.)
20. Pittá (vist g.)
21. Pescado frito (vist g.)
22. Jødekaker (vist g.)
23. Ḥaróset (vist g.)
24. Ḥammín (vist g.)
25. Vaflar (vist g.)
26. Mufletas (vist g.)
27. Kodrero al horno (vist g.)
28. Riskake (vist g.)
29. Borekas (vist g.)
30. Riskaker (vist g.)
31. Vaflar av sandkakedeig (vist g.)
32. Bimuelos (vist g.)
33. Birkàt hammazón (vist g.)
34. Bacalao (vist g.)
35. Maṣṣá (vist g.)
36. Khboz (vist g.)
37. Keftes de prasa (vist g.)
38. Marór (vist g.)
39. Roskas (vist g.)
40. Ya komimos (vist g.)
41. Portugiesische Kuchen (vist g.)
42. Aroz amariyo (vist g.)
43. Aroz kon tomat (vist g.)
44. Sukat (vist g.)
45. Mina de maṣṣá (vist g.)
46. Boyos (vist g.)
47. Sefardisk mat (vist g.)
48. Pepparkaker (vist g.)
49. Guevos ḥaminados (vist g.)