Esnoga.no:Asjkenazím

Asjkenazím eller asjkenaziske jødar, òg kalla (høg)tyske jødar, er ei jødisk folkegruppe med kulturell bakgrunn i det jiddischspråklege samfunnet Asjkenáz, eller det sørlege Tyskland og nordaustlege Frankrike i mellomalderen. Nøyaktig kor lenge det har vore jødar nordom Alpane er uvisst, men ein kan rekne det som relativt sikkert at det fanst jødiske handelsmenn i det romersk-okkuperte Nord-Europa alt for knapt 2 000 år sidan. Frå mellomalderen av vart namnet Asjkenáz bruka om Tyskland og det hovudsakleg tysk/jiddisch- og tildels fransk-språklige jødiske samfunnet. Namnet, som er henta frå ein av dei mytiske nasjonane i 1. mosebok, er truleg påverka av det arabiske namnet for Skandinavia, «Al-Skandz» eller «As-Skandz». Hovudspråket i tradisjonell asjkenazisk kultur er jiddisch — eit germansk språk som har felles opphav med tysk (særlig rhin-dialektar og bayersk).

---

Asjkenazím

Rabbinar Amy Eilberg (f. 12. oktober 1954) vart i 1985 den første kvinna som vart ordinert som rabbinar ved Jewish Theological Seminary of America, det viktigaste rabbinske seminaret innanfor masorti jødedom. Ho var den første kvinna som vart medlem av Rabbinical Assembly sin Committee on Jewish Law and Standards i 1986. Fram til 2004 hadde JTS ordinert over 150 kvinnelige rabbinarar og Ziegler School of Rabbinic Studies hadde ordinert kring 30.   Les meir …

Rabbinar Sandy Eisenberg Sasso (f. 1947 i Philadelphia, Pennsylvania) er ein rekonstruksjonistisk rabbinar og barnebokforfattar. Ho vart ordinert ved Reconstructionist Rabbinical College den 19. mai 1974 som den første kvinnelege rabbinaren innafor rekonstruksjonistisk jødedom og den andre kvinnelege rabbinaren nokon gong i USA. Sandy Eisenberg Sasso er gift med rabbinar Dennis Sasso, og dei har borna David (f. 1976) og Debora (f. 1979).   Les meir …

Sherwin Wine (1928–2007) var ein asjkenazisk rabbinar som først og fremst var kjent som grunnleggaren av the Society for Humanistic Judaism. Sherwin T. Wine vart fødd den 25. januar 1928. Han studerte ved University of Michigan og ved det reformjødiske Hebrew Union College, der han vart ordinert som rabbinar. Han grunnla Birmingham Temple — den første humanistisk-jødiske menigheita — i Detroit i 1963.   Les meir …

Dame Julia Babette Sarah Neuberger, Baroness Neuberger (f. 27. februar 1950), f. Julia Schwab, er ein rabbinar, sosialreformator og medlem av House of Lords (Overhuset) i Storbritannia for liberaldemokratane. Ho vart utdana ved Newnham College i Cambridge og Leo Baeck College i London. Ho underviste ved Leo Baeck College frå 1977 til 1997. Neuberger var den andre kvinnelige rabbinaren i Storbritannia etter Jackie Tabick og var den første til å ha si eiga menigheit.   Les meir …

David Woolf Marks (1811–1909) var den første åndelege leiaren for West London Synagogue of British Jews og blir rekna som «far til den engelske reformjødedommen». David Woolf Marks vart fødd den 22. november 1811 i London av foreldra Mary og Woolf Marks. Han utdana seg ved Jews’ Free School i London. Han fungerte som pupil-teacher (lærarpraktikant) ved Solomon’s boarding-school i Hammersmith i fem år, og etter detta vart han assisterande lesar ved St. Alban’s Synagogue. Han sa opp den sistnemnte stillinga for å reise til Liverpool som assisterande lesar og sekretær. I Liverpool kom reformlegninga hans til uttrykk ved at han nekta å lesa frå Toráen på andre dagen av sjelósj regalím.   Les meir …

Synagogar

Den noverande Göteborgs synagoga, eller synagogen i Göteborg, vart fullført den 12. oktober 1855 som den tredje synagogen for Judiska församlingen i Göteborg. Synagogen, som erstatta den tidlegare synagogen i Kyrkogatan 44 (1808–1855) vart teikna av den tyske arkitekten August Krüger. I motsetning til i dei aller fleste ortodokse synagogar vart det bygd orgel i den nye synagogen. Orgelet var eit mekanisk pipeorgel med 13 stemmar og klingande fasade frå Marcussen & Sohn.   Les meir …

Det Mosaiske Trossamfund i Oslo sin synagoge i Geitmyrsveien i Kristiania (no: Bergstien i Oslo) vart påbegynt i 1918 og fullført til ḥanukká i 1919. Frå 1939 av, etter at Den Israelittiske Menighet gikk inn i DMT att, vart dette synagogen for alle jødar i Oslo. Synagogen vart konfiskert av nazistane under andre verdskrigen, men mirakuløst nok vart synagogen og alt inventaret ståande uskadd gjennom heile krigen.   Les meir …

Španělská synagoga (Mal:Tsj.) eller Spanische Synagoge (ty.), det vil seie 'Den spanske synagogen', er ein tidlegare synagoge i bydelen Josefov i Praha i Tsjekkia. Španělská synagoga, bygd 1868, er den nyaste av alle synagogane innanfor området til den gamle Prager Judenstadt. Trass namnet er dette ein asjkenazisk synagoge; namnet kjem av bruken av nymaurisk arkitektur.   Les meir …

Asjkenazisk musikk

 

Mat

 

---

Populære sider

1. Kappóres (vist g.)
2. Asjkenazisk jødedom (vist g.)
3. Maʕóz ṣur (vist g.)
4. Mordecai Kaplan (vist g.)
5. Karl Emil Franzos (vist g.)
6. Amy Eilberg (vist g.)
7. Abraham Geiger (vist g.)
8. Sandy Eisenberg Sasso (vist g.)
9. Zalman Schachter-Shalomi (vist g.)
10. Sherwin Wine (vist g.)
11. Marcia Prager (vist g.)
12. Ira Eisenstein (vist g.)
13. Arthur Waskow (vist g.)
14. Regina Jonas (vist g.)
15. Jackie Tabick (vist g.)
16. Julia Neuberger (vist g.)
17. David Woolf Marks (vist g.)
18. Saul Levi Morteira (vist g.)
19. Malmö synagoga (vist g.)
20. Synagogen i Karlstad (vist g.)
21. Stora Synagogan i Stockholm (vist g.)
22. Göteborgs synagoga (vist g.)
23. Synagogen i Bergstien i Oslo (vist g.)
24. Society for the Advancement of Judaism (vist g.)
25. Synagogen i St. Jørgensveita i Trondheim (vist g.)
26. Synagogen i Arkitekt Christies gate i Trondheim (vist g.)
27. Španělská synagoga (vist g.)
28. Asjkenazím (vist g.)
29. Ray Frank (vist g.)
30. Ḥeder (vist g.)