Bedikàt ḥaméṣ

Pesaḥ

Bedikàt ḥaméṣ Førebuing til Haggadáen Haggadá: Kaddésj urḥáṣ karpás jáḥaṣ. Maggíd ráḥaṣ    moṣí maṣṣá. Marór korékh, sjulḥán ʕorékh. Ṣafún barékh,    hallél nirṣá Songar: Ki lo naé · Mi eḥád yodéaʕ · Addír Hu Ḥad gadyá · Mossé salió de Miṣráyim · Mossé, Mossé · Bendigamos · Quien supiese Mat: matforskrifter · matvarer karpás · maṣṣót · zeróaʕ · beṣá · marór · ḥaróset rosinvin · mina de maṣṣá · kodrero al horno

Bedikàt ḥaméṣ blant nederlandske jødar. (Ill.: Bernard Picart, 1725)

Bedikàt ḥaméṣ (hebraisk בְּדִיקַת חָמֵץ [bədi:'qɑt ḥɑ:'me:ṣ]), eller leitinga etter surdeig, er den seremonielle avslutninga av utreinsinga av all potensielt gjæra mat av dei fem kornslaga (kveiteslaga, spelt, bygg og toradsbygg, og i praksis òg rug) føre pesaḥ.

Bedikàt ḥaméṣ blir normalt gjort kvelden føre den første Haggadáen. Om den første Haggadákvelden fell på laurdagskvelden, så gjer vi bedikàt ḥaméṣ torsdagskvelden i staden.

Om kvelden

Rett føre vi begynner leitinga, seier vi denna berakháen:

Barúkh attá ADONÁI, Elohénu mèlekh háʕolám, asjér kiddesjánu bemiṣvotáv, veṣivvánu ʕal bingúr ḥaméṣ. Signa er Du, ADONÁI, herskar over universet, som helga oss med boda Dine og baud oss om øydelegginga av ḥaméṣ.

בָּרוּךְ אַתָּה יי, אֱלֹהֵֽינוּ מֶֽלֶךְ הָֽעוֹלָם, אֲשֶׁר קִדְּשָֽׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו, וְצִוָּֽנוּ עַל בִּיעוּר חָמֵץ׃

Leitinga etter ḥaméṣ blir tradisjonelt gjort med levande lys og ei fjør, og ein leitar helst stille og med full konsentrasjon. Om du finn noko ḥaméṣ, så samle det i hop og sett det til sides. Etter at leitinga er over, seier vi den følgjande formelen:

Kál ḥamirá deikká birsjutí, delá ḥazitéh udlá bingartéh, lèhevé batíl veḥasjíb kengafrá dearngá. All surdeig som finst her på eignedommen min, som ikkje vart funne og som ikkje vart øydelagt, vere det ugyldig og uansande som støvet på jorda.

כָּל חֲמִירָא דְּאִכָּא בִּרְשׁוּתִי, דְּלָא חֲזִיתֵיהּ וּדְלָא בִיעַרְתֵיהּ, לֶֽהֱוֵי בָּטִיל וְחָשִׁיב כְּעַפְרָא דְאַרְעָא׃

Om dagen

Den 14. nisán på morgonen (eller om morgonen fredag den 13. nisán når den 14. fell på laurdagen), leit etter ḥaméṣ ein gong til, men denne gongen utan å seie berakháen først. Om noka mengd av ḥaméṣ blir funnen som ikkje kan etast eller fjernast frå eigedommen føre ḥaṣót hayyóm (midt mellom soloppgang og solnedgang), så må det brennast. Etter å ha leita etter ḥaméṣ andre gongen og kasta eller brent det som var att av ḥaméṣ, sei:

Kál ḥamirá deikká birsjutí, deḥazitéh udlá ḥazitéh, debiʕartéh udlá biʕartéh, lèhevé batíl veḥasjíb keʕafrá dearʕá. All surdeig som finst her på eignedommen min, som vart funne og som ikkje vart funne, som vart øydelagt og som ikkje vart øydelagt, vere det ugyldig og uansande som støvet på jorda.

כָּל חֲמִירָא דְּאִכָּא בִּרְשׁוּתִי, דְּחֲזִיתֵיהּ וּדְּלָא חֲזִיתֵיהּ, דְּבִיעוּרְתֵּיהּ וּדְלָא בִיעַרְתֵּיהּ, לֶֽהֱוֵי בָּטִיל וְחָשִׁיב כְּעַפְרָא דְאַרְעָא׃